තරුණ “කාල් මාක්ස්” තම පියාට යැවූ ලිපිය

අවුරුදු 17 ක තරුණයෙක් ව සිටි මාක්ස් තම පියාට ලියන ලද සාහිත්‍යමය ලිපියක දේශපාලනික කියවීමකට යොමු කිරීමක් සහිතව ඩෙස්මන්ඩ් මල්ලිකාරච්චි මහතා විසින් පරිවර්තනය කොට ඇත. මාක්ස් ගේ දැනුම හා අත්දැකීම් කැටිකර ගත් මේ ලිපිය එම වයසේ අය පමණක් නොව ඕනෑම විෂයක් ගැන දැනුමක් ඇති පරිණත අයෙකු තුළ වුව ද ආකර්ශණයක් ඇති කරයි. එහෙත් එහි අවදානම ඇත්තේ මාක්ස්ට නිසඟයෙන් වූ උරුමයක් ලෙස එය මාක්ස්වාදීන්මත් සමහර විට සිතන නිසාය. තරුණ හේගල්වාදියෙකු වූ මාක්ස් හේගල් ගේ දාර්ශනික සීමාව ලකුණු කළේ තමන් තුළ තිබූ ශක්‍යතාවයන් තම කියවීම් හරහා පෝෂණය කර ගත් නිසාය. මානුෂිකවාදයක් සමඟ කලවම් කර තිබූ මාක්ස්වාදය විද්‍යාවක් ලෙස වෙන් කර ගෙන තරුණ මාක්ස් හා පරිණත මාක්ස් අතර ඉරක් ගසා වෙන් කළේ ප්‍රංශ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ සිටි ලුවී අල්තුසර් නැමති මාක්ස්වාදී  රචනාවන් කළ දාර්ශනිකයාය. ප්‍රාග්ධනය හා එහි ක්‍රියාකාරිත්වය ගැන මාක්ස් තරම් සියුම්ව හා ගැඹුරට අදහස් දැක් වූ කිසිවෙක් ඒ වන විට මුළු යුරෝපය පුරා නොසිටියේය. තරුණ මාක්ස් කවිය, සාහිත්‍ය ගැන බොහෝ දේ ලිවීය. මෙම පරිවර්තනයේ ඇති ‘‍සියළු කලාවන් ජෙනී තරම් නොවේ’ යන්න ලෙස ලිවීමට මේ තරුණ මාක්ස් ජෙනීගේ ආලයෙන් ප්‍රකම්පිතව සිටියේය.

 අනාගත ඝණ (ප්‍රජා) සමාජයේ සාමූහිකත්වය ගැන මාක්ස් විසින් කළ රචනාවල විද්‍යාවේ කොටස මෙන්ම එහි සෞන්දර්යයේ කොටසක් ද දැකිය හැකිය. එම සෞන්දර්යය පරිණත මාක්ස් විසින් තරුණ මාක්ස්ගෙන් ගත් සුසංයෝගයක් වී තිබීම නිසා “වියළි ලෙස අර්ථකතනය කළ මාක්ස්වාදයේ” අනාගත දිශාව සෞන්දර්ය ලෙසත් සංකල්ප ගත කර ගැනීමේ අවස්ථාවක් ඇති කර ගත හැකිවේ.        

                                                                                                                     

          ධනේෂ්වර සමාජය විප්ලවකාරී ලෙස පෙරළා දැමීමේ අපෝහක භෞතිකවාදී විග්‍රහය ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ චින්තකයා ලෙස කාල් මාක්ස් ඉතිහාසයට එකතු වී තිබේ. ඔහු ගැන විවිධ නිර්වචනයන් ලබා දෙන සමහරුන් හඳුන්වන්නේ කාල් මාක්ස් දාර්ශනිකයෙක් විද්‍යාඥයෙක් හා චින්තක‍යකු ‍ෙලසයි. මේ නිර්වචනයන් කෙසේ වුවත් මාක්ස්  විප්ලවවාදි‍යෙකු ලෙස අර්ථගැන්වීම වඩාත් නිවැරදි යැයි සිතමු.

            “කාල්මාක්ස්” තරුණ වියට එළඹීමත් සමඟ තම පියාට ලියා තැබූ ලිපිය කියවීමෙන් එම ප්‍රඥයාගේ දැනුම් සම්භාරයේ පෙර නිමිති සළකුනු වී තිබූ බව පෙනේ. පහත සඳහන් වන්නේ කාල්මාක්ස් වයස අවුරුදු  17 දී තාත්තාට ලියා ඇති ලිපියයි.

                                                                                                                                                           

ආදරණිය පියාණෙනි,

කිසියම් යුගයක සීමාවන් හා ඒත් සමඟම  නව දිශෘවකට පැහැදිලිවම මෙහෙයවන්නා වූ අවස්ථාවන් නැතිනම් මොහොතවල් ඕනෑම කෙනෙකුගේ ජීවිතයේ දක්නට ලැබීම ස්වභාවිකය.

එබඳු සංක්‍රමණීය අවස්ථාවක දී අපේ සැබෑ තත්වය හඳුනා ගැනිම සඳහා චින්තනයේ උකුසු ඇසින් වර්තමානය පිරික්සීමට අපි පෙළඹෙන්නෙමු.  ආපසු ගමන් කරන ලෙස හෝ එක තැන නිශ්චලව තිබෙන්නා සේ පෙනෙන මෙම තොග ගණන් ගැනීමට (stocktaking) නැතිනම් අන්තරාවලෝකනයට, එසේත් නැත්නම් ආත්ම පරීක්ෂාවට ඉතිහාසය පවා කැමැත්තක් දක්වයි. එහෙත් මෙහි දී  සිදුවන්නේ හුදෙක් එය තමන්ව ඇඳි පුටුවක හිඳුවා තමන් තේරුම්  ගැනීමට හා තමන්ගේම මානසික ක්‍රියාවලිය බුද්ධිමත් ලෙස තේරුම් ගැනීමට වෑයම් කිරීමකි.

කෙසේ වෙතත් ඕනෑම පුද්ගලයෙක්, එවන් මොහොතක භාවගීතමය (lyrical) තත්වයකට පත් වෙයි. ඊට හේතුව නම් සෑම වෙනස් වීමක්ම තවම එතරම් පැහැදිළි නැති එහෙත් දීප්තිමත් වර්ණවලින් සැරසී මතුවීමට තතනන වීර වාක්‍යයක (epic) අවසාන හංස ගීතය (Swan Song) හෝ ප්‍රාරම්භ වාදනය බවට පත්වෙයි. අපගේ අතීත අත්දැකීම්වලට, අයත් ක්‍රියාවන් තුළින් තමාට අහිමි වූ ස්ථානය අපගේ හැඟීම් නැත්නම් භාවයන් තුළ සොයා ගැනීමට ඉවහල් වන්නා වූ ස්මාරකයක් තැනීමට අපට අවශ්‍ය වෙයි. මෙම ස්මාරකය ගොඩනැගීමට අපගේ දෙමාපියන්ගේ හදවත්වලට වඩා සුදුසු වෙනත්පුජනීය ස්ථානයක් නොමැත. ඔවුහු ඉතාමත් කාරුණික විනිසුරුවෝය. ඉතාමත්ම  සුහද හිතවතුන්ය. ඔවුන් අපගේ උත්සාහයන්හි අභ්‍යන්තරය උණුසුම් කරන අග්නිජාලාවන්ගෙන් යුත් ආදරයේ හිරුය.

            අවශ්‍යයෙන්ම අත්‍යවශ්‍ය තත්වයන් යටතේ ඇති වූ ප්‍රතිඵලයක් වශ‍ෙයන් පෙනෙන අවස්ථාවකට වඩා ඉතාමත් පහත්, සමහරවිට නින්දනීය කටයුතුවලට සමාව හා නිදහස ලබා ගත හැකි මීට වඩා හොඳ ක්‍රමය කුමක්ද? එසෙත් නැත්නම් නිතරම අයහපත්, අහඹු සිදුවීම් හා සිතෙන් වන වැරදි විකෘති ආත්මයක නිෂ්පාදනයන් ලෙස සිතෙනු ලැබීමෙන් කෙනෙකු බේරෙන්නේ කෙසේද?

            මේ නිසා මම, මා මෙහි ‍ගත කළ පසුගිය අවුරුද්ද ප්‍රත්‍යවේක්ෂණය කරමි.  දයාබර පියාණෙනි, ඔබ එම්ස් (Ems)  හි සිට එවන ලද අනගි ලිපියෙහි විද්‍යා, කලා හා පෞද්ගලික යන සෑම අංශයකින්ම කුමුදිතවන බුද්ධීමය ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් නිරන්තරයෙන් වර්ධනය වන මගේ තත්වය සහ පෞරුෂය ද සළකා බලමින් පිළිතුරක් එවීමට මට අවසර දෙන්න.

 ජෙනී

            මා ඔබෙන් සමුගෙන ආවාට පසු, මා සඳහා නව ලොවක් ඉදිවීම ආරම්භ වූ අතර එය එයටම උරුම වූ අපේක්ෂාභංගත්වය හා ආශාව සමඟ පළමුව කරනු ලැබුවේ මගේ ආදර ලෝකය උදුරා ගැනීමයි. වඩා වෙනස් තත්වයන් යටතේ මට ඉමහත් සතුටක් ගෙන දීමට ඉඩ තිබූ බර්ලින් ගමන ඇත්ත වශ‍ෙයන් ‍ෙසාබාදහම අගය කරන ප්‍රමාණයට මා උද්වේගයට පත් කළා පමණක් නොව තියුණු ජීවිත ආශෘවකින් මා උද්යෝගිමත්කළේය. ඒ සමඟම එය මා දැඩි කම්පනයකට ද පත් කළේය. එපමණක් නොව, පුදුමයකට මෙන් එම ගමන මානසික වශයෙන් මා පීඩනයකට ද පත් කළේය. ඒ මන්ද යත් මා දුටු පාෂාණයෝ මගේ ආත්මයේ භාවයන්ට වඩා දැඩි සහ කර්කෂ නොවූ අතර ඒවා වඩා රළු නොවූහ. සුවිසල් නගර මගේ රුධිරයට වඩා ජීවයෙන් නොපිරුණි. අතරමග තිබූ අවන්හල් තුළ තිබූ මේස, මා කැටුව ගමන්ගත්  මගේ මන:කල්පිත මායාවන්ට වඩා පිරි තිබුනේ නැහැ.නොදිරවිය හැකි තත්වයක් එහි නොවීය. අවසන් වශයෙන් කිසිදු කලාත්මක නිර්මානයක් ජෙනී තරම් සුන්දර නොවීය. (ජෙනී වනාහි මාක්ස්ගේ පෙම්වතිය සහ පසුව ආදරබර බිරිඳ වූ කාන්තාවයි - පරිවර්තක)

            බර්ලින් නගරයට පැමිණියාට පසු එතෙක් කල් පවත්වාගෙන ආ සියළු සම්බන්ධතා බිඳ වැටීමෙන් කලාතුරකින් මෙන්ම අකැමැත්තෙන් වුවද මම යම් යම් ගමන් ගියෙමි. ඒ අතර විද්‍යා හා කලා විෂයයන්හි ගැඹුරු දැනුමක් ලබා ගන්නට ද වෑයම් කළෙමි.

            එකල පැවති මගේ මානසික තත්වය ගැන සලකා බලන කල් හි භාවගීත කාව්‍ය ( Lyric Poetry) මගේ පළමුවන ව්‍යාපෘතිය වීම වැළැක්විය නොහැකිවූවා පමණක් නොව එය ඉතාමත්ම ප්‍රියමනාප ළඟාවීමට පහසුම දේ බවත්, මට පෙනී ගියේය. එහෙත් මගේ ආකල්ප හා මගේ මුල්කාලීන වර්ධනයන් මගින් එය තනිකරම විඥානවාදී (idealistic) තත්වයට පත් කෙරිණ. මගේ දෙව්ලොව හා මගේ කලාව ද මගේ ප්‍රේමය මෙන්ම මට “දුරින් වූ” නැතිනම් “ඈතින්” තිබෙන දෙයක් බවට පත්විය. සෑම සත්‍ය දෙයක්ම බොඳ වී යාමටත් ඒවායේ සීමිත බව නැතිව යාමටත් පටන් ගති. මම වර්තමානයට පහර ගැසුවෙමි. පාලනයකින් හෝ අකෘතියකින් තොරව හැඟිම් ප්‍රකාශ කෙරුවෙමි. කිසිවක් ස්වභාවික නොවූ අතර සෑම දෙයක් ම ‘සඳ පහනින්’ (Moon light) සෑදුනාක් මෙන් විය. ‘පවතිනු‍ෙය් කුමක් ද? (what is) හා ‘පැවතිය යුත්තේ කුමක්ද? (what ought to be) යන දෙක අතර පූර්ණ ප්‍රතිවිරෝධතාවක් ඇතැයි මම විශ්වාස කළෙමි. සමහර විට එක්තරා ප්‍රමාණයකට උනුසුම් හැඟිම් හා පිරී ඉතිරී යාමේ ආශාවක් තිබුණත් කාව්‍යමය සිතුවිලි අලංකාරාත්මක පරිකල්පයන් කෙරෙහි බලපාන්නට වූහ. මා මුල දි ජෙනීට යැවූ කාව්‍යය සංග්‍රහ තුනේම  ඇතුලත් නම්වල  ප්‍රධාන ලක්ෂණ මෙබඳු විය. සීමා මායිම් කිසිත් නැති දැඩි ඇල්මක සමස්ත ස්වරූපය නොයෙකුත් ආකෘතිවලින් ප්‍රකාශ වූවා පමණක් නොව කාව්‍යයේ පුළුල් බවක්ද එමගින් ඇති විය.

එහෙත් කාව්‍යය හුදෙක් අතිරේක කරුණක් පමණක් විය. මට නීතිය හැදෑරීමට සිදු වූ අතර අන් සියල්ලටම වඩා දර්ශනය අවබෝධ කර ගැනීමට මා උත්සාහ දැරිය යුතු විය. මේ විෂයයන් දෙකම දැඩි අන්තර් සම්බන්ධයකින් යුක්ත වූ නිසා මම හෛයිනෙමියස්, තිබෝ සහ වෙනත් මූලාශ්‍ර, පාසල් ශිෂ්‍යයෙකු මෙන්, සමහර විට අවිචාර පූර්වකව පරීක්ෂා කළෙමි. මේ අතරම පැන්ඩෙක්ටිගේ මුල් කෘති දෙක ජර්මන් බසට පරිවර්තනය කළෙමි. එසේම එම කාලය තුළ සමස්ත නීති ‍ක්ෂේත්‍රයම ආවරණය වන දර්ශනයක් ගොඩනැඟීමට ද වෑයම් කළෙමි. ඊට පූර්විකාවක් වශයෙන් අධිභෞතික ප්‍රස්තූත (metaphysical propositions) කීපයක් ඉදිරිපත් කළ අතර සමහර විට මේ පිටු තුන් සියයකින් යුත් අප්‍රසන්න කෘතිය පොදු නීතිය (Common Law) තෙක් ලිව්වෙමි.

මෙහි ද ප්‍රධාන හා විශේෂ ලක්ෂණය වුයේ විඥානවාදයේ (idealism) ආධිපත්‍යමය සහ විනාශකාරී ලක්ෂණය වන ‘පවතින’ හා ‘විය යුතු’ (is and ought) යන දෙක අතර විරෝධතාවයි. විෂය ක්ෂේත්‍රය පිළිබඳව මතු දැක්වෙන නිරර්ථක හා සාවද්‍ය බෙදීම පහළ වූයේ  මේ නිසාය. මා ඉතා උදාර ලෙස නීතියේ අධිභෞතික විද්‍යාව (Metaphysics of Law) යනුවෙන් නම් කළ දේ පළමුවැන්න විය. එනම්, ප්‍රධාන මූලධර්ම ප්‍රත්‍යවේක්ෂණයෙන් සැබෑ නීති සියල්ලෙන් හා සියලු ආකාරයේ ම සැබෑ නීතිවලින් වෙනස් වූ නිරුක්තීන් (ෆිෂේගේ කෘතිවල දක්නට ලැබෙන අන්දමේ එහෙත් මෙහි වඩා නූතන, හරය අතින් අඩු, කිසියම් විෂයයක් වටේ කැරකෙමින් ඒ පැත්තට මේ පැත්තට තර්ක නඟමින් ඒ විෂයයටම ඊට අයත් සාරවත් සජීවි ගුණාංග මතු කරන්නට ඉඩ නොදෙන කිසිදු දෙයකින්) ග්‍රහණය කිරිම වළක්වන, අවිද්‍යාත්මක ගණිත විද්‍යා මත මුලසිටම බල පෑ බවයි. ගණිතඥයා, ත්‍රිකෝණය ගොඩ නඟා එය ඔප්පු කරයි. එහෙත් එය අභ්‍යවකාශයේ ශුද්ධ වියුක්තයක් සේ පවතින අතර ඉන් ඔබ්බට එම ත්‍රිකෝණයේ වර්ධනයක් සිදු නොවේ. අනතුරුව එය වෙනත් දෙයක් අසලින් තැබිය යුතු මුත් එසේ කිරීමේ දී එය වෙනත් තත්වයකට පත්වන අතර එයට විවිධ සම්බන්ධතා හා සත්‍යන් ලබා දෙනු ලබන්නේ විවිධ දේවල් මෙසේ එකිනෙකට සමිපව තැබීමෙන් පමණි. නීතිය, රාජ්‍යය, ස්වභාවධර්මය පමණක් නොව සමස්ත දර්ශනයම අන්තර්ගත වන්නා වූ අදහස් පිළිබඳ සජීවි ලෝකයේ ප්‍රායෝගික ප්‍රකාශනය තුළ වස්තුවක් අධ්‍යයනය කළ යුත්තේ ඊටම අයත් වර්ධනය තුළින් මිස එයට හිතුවක්කාර බෙදීම ඇතුළත් කිරීමෙන් නොවන බව මම පසක් කර ගතිමි. ඒවා ඒවායෙහිම අභ්‍යන්තර ප්‍රතිවිරෝධතාවන් තුළින් දියුණු වී ඒවා තුළම ඒකීයභාවය සොයා ගැනීම සඳහා පදනම් විය යුත්තේ ඒ වස්තුවේම ප්‍රමාණය (raffia) මතමය. දෙවැනි කොටස නීතියේ දර්ශනයෙන් සමන්විත වූ අතර මා එකල දරූ මතයට අනුව, සාධනීය රෝම නීතිය (Positive Roman Law) තුළ අදහසවල වර්ධනය පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් (එහි නිර්මල, නියත අර්ථය මම මෙයින් අදහස් නොකරමි) සාධනීය නීතියේ අදහස්වල වර්ධනය, නීතිය පිළිබඳ සංකල්පයේ හැඩ ගැස්මට වඩා කිසියම් ආකාරයකින් වෙනස්විය හැකි දැයි යන්න මා විසින් පළමුවන කොටසේ ඇත්තටම සාකච්ඡා කළ යුත්තක් විය.

‍ලුවී අල්තුසර්

තව දුරටත් මම, මේ කොටස රූපික (formal) හා භෞතික නීති ධර්මය (material legal doctrine) වශයෙන් කොටස් දෙකකට බෙදූ අතර මින් පළමුවැන්න එහි බෙදීම සහ ‍ක්ෂේත්‍රය ද ඇතුළුව එහි සංස්ථිතික වර්ධනය (consistent development) තුළ ක්‍රමයේ පවිත්‍ර ආකෘතිය විස්තර කරනු ලබයි. දෙවැන්නෙන් අදහස් කරන ලද්දේ ඊට අයත් සංධාරය නැතිනම් අන්තර්ගතය (content) තුළ ආකෘතියේ ස්වයං උත්පත්තියයි. (self incamation) මෙය වී සැවිනි (Savigny) මහතා හා මගේ පොදු වැරැද්දකි. දේපොළ පිළිබ්‍ඳ ඔහුගේ කාතියේ එය තිබෙන බව මම පසුව දැන ගතිමි. එකම වෙනස නම් අදහස පිළිබඳ නිර්වචනයේ දී ඔහු මෙසේ දක්වා තිබීමයි. එනම්, (කල්පිත) රෝම ක්‍රමය තුළ ඒ ඒ ධර්මයට හිමි තැන සොයා ගැනීම මෙන්ම භෞතිකව මෙසේ අර්ථකතනයකරන ලද සංකල්පයක රෝමවරුන් ඇතුළත්කළ සාධනීය අන්තර්ගතයේ (positive content) ධර්මය ලෙසය. එහෙත් මා ආකෘතිය යන්නෙන් අදහස් කළේ කිසියම් අදහසක් ප්‍රකාශ කිරීමේ අවශ්‍ය ව්‍යුහය හා කාරණය මෙන්ම ඒ සඳහා ප්‍රකාශනයන්හි ගුණයයි. මෙහි වරද නම් එකක් අනකෙන් ස්වාධීනව වර්ධනය විය යුතු බව මා විශ්වාස කිරීමයි. එසේම මේ අනුව මට සැබෑ ආකෘතියක් ලබා ගත නොහැකි විය. එහෙත් ඒ වෙනුවට මට ලබා ගත හැකි වූයේ මේසයක් වූ අතර මම එහි ලාච්චු වැලිවලින් පිරෙව්වෙමි.

මේ අතරවාරය තුළ මම ටැසිටස්ගේ ජර්මේනියා (Tacitus’s Germania) සහ ඕවිඩ්ගේ ට්‍රිස්ටියා (Ovid’s Trissca) පරිවර්තනය කළෙමි. එසේම තනිවම ඉංග්‍රිසි සහ ඉතාලි භාෂා එතරම් හොඳින් ප්‍රගුණ වී නැත. තව ද කෙලින් ගේ අපරාධ නීතිය (Kelin’s Criminal Law) හා වාර්ෂීක වාර්තා නම් කෘති ද (Annals) අලුත්ම සාහිත්‍යය කෘතීන් සියල්ලම ද කියෙව්වෙමි. එහෙත් සාහිත්‍ය කෘති කියවනු ලැබූවේ අතිරේක වශයෙනි. වාරය අවසානයේ දී මා නැවතත් ම්‍යුසස් (Muses) ගේ නැටුම් හා ස්ටයර්ස් (Styrs) ගේ සොයා ගිය අතර මා ඔබට එවූ අන්තිම කාණ්ඩයේ (Scorpion and Felix) නම් කෘතියේ එන අනුචිත උපහාසයද  ඖලනෑම් (Oulanem) හි එන විසංකල්පිත අද්භුත නාට්‍යමය භාවය ද යන මේවා අවසානයේ දී සම්පූර්නයෙන් වෙනස්වන විඥානවාදය තුළින් ඊට සම්බන්ධ කර ගෙන ඇත. එය වෙනස් වන්නේ සිත ඇදී යන අන්දමේ අදහස්වල වර්ධනයක් හා ඊට ආභාසය ලබා ගත හැකි වස්තුන්ගෙන් තොර තනිකරම රූපික කලාව (formal art) තුළට දියවි යාම මගිනි.

පරිවර්තනය: මහාචාර්ය ඩෙස්මන්ඩ් මල්ලිකාරච්චි